Trong hàng chục loại gia vị, gia bản có muối, đường, bột ngọt, tiêu, ớt. Bếp không có giàn gia vị chiến lược này giống như sân khấu không đèn. Tuy vậy, sau một thời gian dài yên hưởng, khi người ta liên tiếp đưa ra cảnh báo sức khỏe có liên quan thì vị thế vài vị bắt đầu lung lay, thậm chí bị hắt hủi.

Người ta cảnh báo dùng nhiều muối làm tăng giữ nước, tiền đề làm phát sinh hằng loạt vấn đề về tim mạch, thận niệu. Bĩ cực hơn là lọ đường, vốn mang tiếng đầu têu béo phì, còn gánh thêm án xách động tiểu đường (?). Với những vị ít tên tuổi, lâu lâu lại nghe la làng dùng chứa chất gây ung thư, độc gan, hại thận.

Số phận kẻ thất sủng dưới tay phụ nữ thường bi đát. Nhiều quý bà quý cô bắt đầu… nhát tay nêm nếm, có người chủ trương "giết lầm hơn bỏ sót". Hậu quả, “tác phẩm” từ tay các bà các cô có phần nhạt nhẽo hơn nên chồng con vào bữa có phần kém hứng khởi hơn. Gian bếp thay vì đất dụng võ lại là nơi làm khó phụ nữ: ngon cơm ngọt canh hay an toàn? Nguy hại nhất là muối, đường vốn là thành tố cơ bản của hầu hết hoạt động sống. Nghĩa là từ chối chúng tức đã bức hại sức khỏe tức thì, không cần đợi lúc lá mặt lá trái. Đơn cử muối, nguồn thu Na, Cl chủ lực, giúp cân bằng thể dịch, trao đổi chất, hoạt động tế bào, duy trì chức năng của hầu hết cơ quan trọng yếu của cơ thể. Một số gia vị còn là kênh bổ sung vi chất hiếm mà thực phẩm chính không kham hết.

Cớ sự do nhiều người nhầm: cái cần để mắt là sự mất kiểm soát chi dùng muối, đường chứ không phải bản thân vị mặn, ngọt. Bạn chỉ bị thổi còi khi dùng quá liều cho phép, chẳng hạn trung bình 6g muối/ngày. Cả khi lỡ buông thả với mặn, ngọt trong thời gian ngắn, cũng không cần phải tự dằn vặt mình thái quá, bởi tác nhân xấu cần tích lũy và cơ thể cũng có hệ thống tự vệ, hóa giải, thanh thải riêng.

Cái khó của các nữ tư lệnh là đường, nhất là muối, có mặt khắp nơi, từ thực phẩm đóng gói, nước chấm, thịt ướp, dưa muối, cá khô, đồ hộp… Đây cũng là cớ đứng về phía chủ trương dè sẻn gia vị trong nấu nướng của các bà các cô, nhưng thật ra chính thực phẩm đóng gói lại mang lại lợi thế cung cấp lượng muối (sodium x 2,5), bột đường (carbohydrate) qua bảng dinh dưỡng. Một sơ suất hay gặp nữa là nhiều “chị nuôi” quên làm phép chia trong bài toán gia vị, chẳng hạn quý cô chủ ý giảm lượng muối cho vào nồi canh, nhưng quên nó sẽ chan vào chén nhiều người trong nhà, tính già hóa non, hóa ra mỗi người lại nhận quá ít muối.

Ăn không ngon thì người ta ăn ít hay không ăn. Một món ăn ít muối, kiệm đường, trước hết làm thiệt chính dinh dưỡng người dùng, nhất là người già, người bệnh, trẻ con, phụ nữ mang thai. Phòng bị quá máy móc với gia vị coi chừng hại nhiều hơn lợi.

BS Đỗ Minh Tuấn